Burina na shine maido da haɗin kan Ƴan Nijeriya ta hanyar adalci, da kuma fahimtar juna a tsakanin al’ummomirnmu daban-daban.
Ɗan takaran Shugaban ƙasar wato Alh. Atiku Abubakar Wazirin Adamawa ya cigaba da cewa, wanda zai matuƙar taimakawa dan samar da cigaban ƙasa.
Ina da burin farfaɗo da kamfanonin makamashin wutan lantarki na Nijeriya duk a cewar ɗan takarar shugaban ƙasar.
An yi amanna cewa rashin samar da wutar lantarki a Najeriya na kawo cikas ga ci gaban tattalin arziki da masana’antu a kasar.
Dalilai da dama da suka haɗa da rashin daidaituwar manufofin gwamnati da kuma ɓarnatar manufofin sake fasalin iko; rashin aiki a cikin samar da wutar lantarki, watsawa, rarrabawa da amfani; sannan rashin iya aikin kamfanonin makamashi ne ya jawo kusan durkushewar bangaren.
Najeriya ita ce kasa mafi karfin tattalin arziki a Afirka, amma kuma tana daya daga cikin mafi girman gibin makamashi a duniya.
Tare da karuwar yawan al’umma, Najeriya na buƙatar inganta fannin wutar lantarki cikin gaggawa.
An ba da rahoton karfin shigar kasar a yanzu a kan megawatt 12,500, amma a aikace yana da megawatt 3,200 kacal.
Manufar gwamnati ita ce ta bunkasa wutar lantarki daga kashi 45% a yau zuwa kashi 90 cikin 100 nan da 2030 wanda hakan zai kara haifar da bukatu.
Gwamnati ta mayar da wani bangare na bangaren samar da wutar lantarki a shekarar 2013, tare da fatan inganta inganci, da jawo jarin masu zaman kansu, da kuma kara habaka, amma har yanzu hakan bai kai ga samun sakamako ba.
Jam’iyyar All Progressives Congress (APC) ta kasa tabuka komai, musamman a bangaren samar da wutar lantarki da yawan rugujewar wutar lantarki da muka samu zuwa yanzu.
Ya dace shugaban kasa mai jiran gado wanda da yardar Allah Alhaji Atiku Abubakar ya duba harkar wutar lantarki baki daya.
Magance matsalar wutar lantarki a Najeriya na bukatar ingantaccen shugabanci da sarrafa albarkatun.
Matsalolin wutar lantarki da Najeriya ke fama da su, sun yi yawa a kowane mataki uku na bangaren wutar lantarki; tsara, watsawa da rarrabawa.
Don haka magance matsalolin wutar lantarki a Najeriya ya wuce na baka.
Yana buƙatar manufofi, saka hannun jari na kayayyakin more rayuwa da kuma ɗorewar kiyayewa waɗanda dole ne a fito da su a matakai uku.
Na san Alhaji Atiku Abubakar ya fada a cikin takardarsa na cewa zai cire duk wata sarkakiyar darajar wutar lantarki daga jerin sunayen da aka kebanta da shi tare da baiwa jihohi ikon samar da wutar lantarki, watsawa da rarraba wutar lantarki.
Wannan shi ne mafarin samun kwanciyar hankali ga ’yan Najeriya amma kuma zan so bayar da shawarwari masu zuwa a matsayina na wanda ya kasance jigo a harkar wutar lantarki fiye da shekaru talatin.
Akwai bukatar kasar ta yi tattaunawa ta hanyar bayanai kan muhimman hanyoyin magance dimbin kalubalen da fannin wutar lantarki ke fuskanta.
Akwai batutuwan da suka dame su kan ababen more rayuwa, da rarraba megawatts na wutar lantarki da ake samarwa da kuma yin banki kan wasu hanyoyin samar da makamashi don magance kalubalen wutar lantarki a kasar.
Yana da mahimmanci a sami mafita waɗanda bayanan ke tallafawa ba kawai zato ba.
Layukan sadarwa da rarraba wutar lantarki a Najeriya sun lalace ta yadda hakan ke haifar da gibi ga bangaren wutar lantarki.
Wasu batutuwan da ke fuskantar fannin wutar lantarki a kasar sun hada da rashin isassun iskar gas da kuma hanyoyin samar da wutar lantarki na kin tashi kamar yadda ya kamata.
Najeriya ba ta samar da isasshen abin da zai iya biyan bukatun da ake samu a kasar.
Akwai bukatar a samar da tsare-tsare masu taimakawa bangaren makamashi da kuma mahimmancin sa ido kan muhimman ‘yan wasa a fannin.
Misali, dangane da rarrabawa; Kamfanonin rarraba wutar lantarki sun kasa samar da wutar lantarki yadda ya kamata.
Hatta wutar lantarki da Najeriya ke samarwa ba a rarraba yadda ya kamata, Akwai bukatar a sanya ido a kan yadda ake rarraba wutar lantarki ga kwastomomi domin tabbatar da cewa wutar da ake baiwa kamfanonin rarraba wutar lantarkin ta yadda ya kamata.
Har ila yau, ya kamata a sake fasalin kamfanonin rarrabawa ta hanyar da za ta ba da damar dillalai su shiga aikin rarraba wutar lantarki.
Misali, yawancin kamfanonin rarrabawa ba su ma san lokacin da masu amfani ba sa jin daɗin samar da wutar lantarki.
Don tabbatar da iyakar rarraba wutar lantarki da aka samar a cikin ƙasa, akwai buƙatar kawo dillalai cikin wasan.
Ta wannan hanyar, kamfanonin rarrabawa suna ba da wutar lantarki ga masu siyar da kayayyaki waɗanda su kuma ke ba da shi ga masu amfani.
Ya kamata waɗannan dillalan su kasance masu alhakin yin lissafin kuɗi da kai tsaye ga masu amfani.
Za mu ci gaba da daidaita gibin rarraba yin haka da samun amincewar masu amfani yayin amfani da abin da muke samarwa da kyau.
Bugu da ƙari, akwai bukatar Najeriya ta sauya hanyoyin samar da wutar lantarki, muna bukatar karfafa hanyoyin samar da makamashi.
Akwai buƙatar a shigo da karin ’yan Najeriya ta hanyar amfani da wasu hanyoyin samar da wutar lantarki.
Atiku ya ƙara da cewa Ba za mu iya dogara ga tushen wutar lantarki ɗaya kaɗai ba, dole ne mu bambanta kuma mu sami haɗakar makamashin da ba za a iya sabuntawa ba.
Najeriya na da yawan al’umma sama da miliyan 206 kuma makamashin da ake samu daga ma’aunin wutar lantarki na kasa ya kai megawatt 4,500 a kullum.
Akwai matukar buƙatar saka hannun jari a harkar makamashi a Najeriya, Idan aka magance wannan matsalar, Nijeriya na kan hanyarta ta samun ci gaba
Yakamata al’umma su jawo hannun jari ga bangaren makamashi, gudanar da kididdigar kadarorin wutar lantarki da tantancewa don tantance bukatu na saka hannun jari a cikin sarkar darajar da kudade don maye gurbin ko gyara kadarori.
A warware bashin da gwamnati ta dade a kan bangaren wutar lantarki da samar da ka’idojin kasafin kudi don biyan bashin nan gaba don hana ci gaban bashi.
Haɓaka babban Kamfanin Sadarwa na Najeriya (TCN), gami da nazarin ayyukan kasafin kuɗin sa, bisani Ya kamata kuma mu yi la’akari da mayar da Kamfanin Sadarwa na Najeriya, TCN.
Ya kamata Shugaban kasa na gaba ya warware shinge a cikin sarkar darajar iskar gas, ya kaddamar da tsarin daidaitawar tarayya wanda ya shafi samar da iskar gas, tsarawa, watsawa, da rarrabawa da aiwatar da hukuncin da ake ciki na rashin biyan kuɗi tare da sarkar darajar.
Ya kamata ya tsara tsarin haɗin gwiwar makamashi mai sabuntawa, ci gaba da haɓaka masana’antar hasken rana 14 da aka tsara, saka hannun jari a cikin sabbin kayan aikin grid don sauƙaƙe haɗa hanyoyin haɗin gwiwa tare da haɗa ƙananan grid cikin hanyoyin sadarwa na DisCo don samar da wutar lantarki ga wuraren da ba a iya amfani da su.
Ya kamata shugaba na gaba ya haɓaka tattara kudaden shiga don tallafawa iyawar DisCo, sabunta jadawalin jadawalin kuɗin fito don daidaita tsammanin biyan kuɗi a cikin Tsarin Tsara Tsakanin Shekaru (MYTO) da tsare-tsaren ba da kuɗi na GenCos, TCN da DisCos, yi amfani da nazarin bayanai don rarraba ikon da ke akwai, saka hannun jari.
A cikin sabon tsarin IT don DisCos don ba da damar tattara kudaden shiga, gudanarwa, da kuma nuna gaskiya da gudanar da kima mai zaman kansa na sarkar darajar sashin wutar lantarki don tabbatar da ingantaccen ƙididdige ƙimar farashi don isar da wutar lantarki da daidaita jadawalin kuɗin fito.
Dole ne a tattaro haziƙan masu hankali daga bangaren wutar lantarki da suka taka rawa kuma suka fahimci kalubalen da ake fuskanta kuma a shirye suke su samar da mafita don farfado da fannin,. musamman wadanda suka yi shekaru da yawa a fannin wutar lantarki a yankunan karkara domin kowane nau’i na ci gaba zai yi nasara idan an yi shi daga kasa zuwa sama.
Tsayayyen wutar lantarki ya kamata ya fara daga wutar lantarki a yankunan karkara, bisani wannan ita ce takuwar gwauruwa ta ga shugaban Najeriya mai jiran gado kamar Ni inji Atiku.
Ekpenyong shine sanata mai wakiltar mazabar Ikot Ekpene a majalisar dattawa kuma tsohon mataimakin gwamnan jihar Akwa Ibom.
